Zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu "Filmowe wędrówki po oświeceniu"

Spotkania Koła Oświeconych

W roku akademickim 2014/2015 zebrania Koła Oświeconych odbywają się w każdy wtorek o godzinie 18.00 w sali 417 A. W dotychczasowej działalności koła spotkania podzielone były na następujące bloki zainteresowań i aktywności:

 

a) oświeceniowe spotkania z teatrem – inscenizacja wybranych dzieł dramatycznych z XVIII stulecia;

b) filmowe wędrówki po oświeceniu – projekcje i dyskusje związane z popularnymi obrazami kinowymi;

c) wykłady mistrzowskie – spotkania ze znanymi badaczami wieku XVIII;

d) referaty członków koła i omówienia najnowszych publikacji naukowych na temat oświecenia.

 

Koło Oświeconych organizowało: wycieczki i warsztaty naukowe dotyczące kultury, sztuki oraz idei epoki; maskarady, gry i zabawy oświeceniowe, a także naukę kontredansa i menueta.

Część ze wskazanych form aktywności zamierzamy kontynuować w obecnym roku akademickim, uwzględniając w ich doborze zainteresowania i oczekiwania osób, które poszerzą grono członków Koła Oświeconych.

Serdecznie zapraszamy na cotygodniowe spotkania!

Najbliższe spotkanie Studenckiego Koła Oświeconych UŚ

Wszystkich zainteresowanych literaturą, kulturą i sztuką XVIII stulecia zapraszamy na najbliższe spotkanie studenckiego Koła Oświeconych UŚ, które odbędzie się w dniu 25 XI (wtorek) godz. 18.10, s. 417.

Relacja z konferencji: Świat bliski i świat daleki. Techniki deskrypcji – perspektywy odbioru (11–12 czerwca 2014)

Po domknięciu formalnych spraw związanych z organizacją czerwcowej konferencji Świat bliski i świat daleki. Techniki deskrypcji – perspektywy odbioru i wakacyjnej przerwie, a przed czekającymi nas nowymi obowiązkami przyszedł czas, by wrócić myślami do „gorących” (wielorako) czerwcowych przeżyć i doświadczeń. Pragniemy raz jeszcze serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom dwudniowego „maratonu naukowego” za aktywny udział w plenarnych i panelowych obradach, w tym również za bardzo ożywione dyskusje nad wystąpieniami, prowadzone bez liczenia czasu, mimo doskwierających nam wówczas wiosennych upałów. Szczególne wyrazy wdzięczności kierujemy do Pani Profesor Barbary Judkowiak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, która przyjęła nasze zaproszenie i jako Gość Honorowy patronowała obradom. Oto krótka relacja z dwudniowego wydarzenia.

Konferencja rozpoczęła się 11 czerwca w Auli Rady Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego im. Zbigniewa Jerzego Nowaka. Krótko przed godziną 9.00 w imieniu organizatorów gości przywitały dr hab. prof. UŚ Mariola Jarczyk – Kierownik Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki, oraz dr hab. Bożena Mazurek – opiekun naukowy Doktoranckiego Koła Oświeconych. Następnie otwarcia obrad dokonał dr hab. prof. UŚ Krzysztof Uniłowski, Zastępca Dyrektora Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego.

Funkcję merytorycznego przewodnika po obradach, które toczyły się w języku polskim (obrady plenarne oraz panele kultury dawnej i kultury XIX–XXI wieku) i angielskim (panel międzynarodowy), pełnił konferencyjny druk, przygotowany pod redakcją Małgorzaty Marcinkowskiej i Szymona Piotra Dąbrowskiego, zawierający abstrakty wszystkich wystąpień oraz reprodukcje zdjęć z wystawy zdjęć wielkoformatowych autorstwa Martyny Kowalewskiej, dawnej członkini studenckiego Koła Oświeconych. Formuła tytułowa tego artystycznego wydarzenia, które nawiązywało do naukowej problematyki konferencji i towarzyszyło dwudniowym obradom: Katowice – bliskie i dalekie, przybliżało różnorodne, tak popularne, jak i mniej znane oblicza stolicy Górnego Śląska.

Pierwszego dnia konferencji uczestnicy przedstawili łącznie trzydzieści trzy wystąpienia. Inauguracyjnym obradom plenarnym przewodniczyła dr hab. prof. UAM Barbara Judkowiak. Wysłuchaliśmy referatów inicjujących refleksje poświęcone różnym obszarom i aspektom dawnej oraz współczesnej kultury polskiej i światowej. W wystąpieniach mowa była o siedemnastowiecznej dekoracji malarskiej Sali Rady ratusza staromiejskiego w Toruniu, o różnorodnych poświadczeniach piśmienniczych epidemii, która nawiedziła Wielkie Księstwo Litewskie w latach 1629–1630, a także o problematyce związanej z postulatem naśladowania natury w refleksji estetycznoliterackiej oświecenia. Następne referaty dotyczyły utrwalonych w dziełach plastycznych i piśmiennictwie zmian, jakie w krajobrazie kulturowym Górnego Śląska nastąpiły na przełomie XIX i XX wieku, a także osobliwych przedstawień rzeczywistości i technik narracji dwóch współczesnych pisarek rosyjskich, Jeleny Dołgopiat i Anny Starobiniec.

Po krótkiej przerwie do końca pierwszego dnia obrady toczyły się w trzech równoległych sekcjach. W panelu kultury dawnej dominowały referaty literaturoznawców i historyków, którzy skupili uwagę na różnorodnych pod względem formalnym dziełach, które powstały w okresie od średniowiecza do oświecenia. Uczestnicy obrad zapoznali się z obserwacjami dotyczącymi środowiskowych i politycznych uwarunkowań wojennych wizji w najstarszych zachowanych przekazach poświęconych dziejom polskim, konstrukcji zwierzęcych epitafiów Andrzeja Krzyckiego, sposobów dowodzenia w tekstach ramowych postylli Jakuba Wujka „słuszności” konfesji katolickiej oraz z uwagami na temat tradycji apokryficznej w jednym z dzieł Wacława Potockiego. Zainteresowanie referentów komunikacyjnymi aspektami analizowanych tekstów zaowocowało wystąpieniami poświęconymi różnym ujęciom relacji między człowiekiem a Bogiem w medytacjach Teresy Petrycówny oraz w mistycznym dziele Bonawentury (Siewierzanina), a także problemom kontaktu autora z czytelnikiem na przykładzie edycji Kazań sejmowych Piotra Skargi oraz Opisu obyczajów za panowania Augusta III… Jędrzeja Kitowicza. Ponadto uwagę referentów przyciągnęły elementy baśniowe i fantastyczne w staropolskich romansach. Naukowa cześć obrad została zamknięta wystąpieniem poświęconym charakterystyce przestrzeni ogrodowych w kompleksie pałacowym Stanisława Leszczyńskiego w Lunéville.

W panelu kultury XIX–XXI wieku uczestnicy zaprezentowali syntetyczne rozważania poświęcone takim problemom, jak: związki między jednostką a społeczeństwem w kontekście problemu niepełnosprawności w wybranych dziełach literatury polskiej i światowej, sposoby rozumienia i granice śląskości w eseistyce współczesnych pisarzy pochodzących z tych ziem oraz przekształcenia metod narracji ze szczególnym uwzględnieniem tak zwanego nurtu wiejskiego prozy polskiej. Uwagę referentów przyciągnęły ponadto bardziej szczegółowe kwestie: symboliczny kod w poemacie Assunta Cypriana Kamila Norwida, obrazy Niemiec w pamiętnikach chłopskich emigrantów ze schyłku XIX i w pierwszej połowy XX wieku, techniki deskrypcji w twórczości Brunona Schulza, a także wykorzystywanie szkolnej metaforyki do opisywania rzeczywistości w najnowszej poezji polskiej.

Natomiast w panelu międzynarodowym ze sferą sacrum związane były wystąpienia dotyczące różnych form i przemian religijności w czasach starożytnych i późniejszych. Przybliżone zostały metody fałszowania przez Firmicusa Maternusa w jednej z mów złożonego obrazu tradycyjnej rzymskiej religijności, a także sposoby ujmowania przez Teresę z Ávili antynomii związków człowieka z Bogiem i złem. Drugi wątek łączył się z utrwalonymi w piśmiennictwie doświadczeniami wojennymi. Przybliżono związane z tym obrazy, postrzegane z perspektywy dziecka we współczesnej literaturze ukraińskiej dla młodego odbiorcy, a także przekazy z XIX i XX wieku dotyczące ludobójstwa Czerkiesów oraz ich wygnania z ojczyzny. W postmodernistyczny nurt badań wpisało się wystąpienie poświęcone amerykańskim reportażom z wojny wietnamskiej. Trzeci krąg zagadnień dotyczył różnorodnych kreacji światów w telewizyjnych animacjach i grach RPG.

Drugiego dnia konferencji w części porannej obrady były kontynuowane w trzech równoległych sekcjach. Uczestnicy konferencji wysłuchali dwudziestu jeden wystąpień. W panelu poświęconym kulturze epok przedromantycznych referenci zajęli się odmiennymi sposobami poznawania i oswajania świata lub poszczególnych jego elementów przez dawnych twórców. Wystąpienia dotyczyły wypowiedzi na temat nadawania, przesyłania i pozyskiwania informacji w średniowiecznej historiografii, utrwalonej w poezji Jana Andrzeja Morsztyna wyobraźni geograficznej, wizji Boga i groźnych sił natury w dawnych modlitewnikach, eschatologicznych wyobrażeń utrwalonych przez Wenantego Tyszkowskiego, zaleceń i porad dla kobiet ciężarnych w poradnikach z XVIII wieku oraz uwag cudzoziemców o higienie polskiego społeczeństwa doby stanisławowskiej.

W sekcji poświęconej kulturze epok późniejszych referenci skoncentrowali się na najnowszej literaturze polskiej. Mowa była o wspomnieniach żon i córek znanych polskich polityków, o konflikcie młodości i starości w znanej powieści Mariusza Sieniewicza, a także o kreacji świata przedstawionego w powieściowym cyklu fantasy Jarosława Grzędowicza. Przybliżone też zostały wybrane aspekty dziennika Józefa Pilcha oraz utworów dla dzieci autorstwa Wojciecha Widłaka.

W panelu międzynarodowym wystąpienia były poświęcone tragediom francuskim z XVII wieku, reportażom Wandy Melcer o warszawskiej dzielnicy żydowskiej oraz związkom literatury ze sztukami plastycznymi w poezji Johna Ashbery’ego i Zenona Fajfera.

Następnie rozpoczęły się ostatnie już, popołudniowe obrady plenarne, które stanowiły kontynuację i dopełnienie refleksji podjętych w panelach kultury dawnej. Uczestnicy wysłuchali wystąpień poświęconych wizjom małżeńskiego życia w kazaniach z XVI i XVII wieku, obrazom miasta i wsi w oświeceniowym poemacie Mikołaja Jaśkiewicza, a także nowej propozycji odczytania wybranych bajek Ignacego Krasickiego. Osobna grupa wystąpień dotyczyła świata emocji, doświadczeń i myśli wykreowanych przez podróżujące kobiety: Reginę Salomeę Pilsztynową i Walerię Tarnowską.

Po zakończeniu wystąpień Gość Honorowy konferencji, dr hab. prof. UAM Barbara Judkowiak podsumowała dwudniowe obrady oraz towarzyszące im ożywione dyskusje. Następnie w imieniu organizatorów dr hab. Bożena Mazurek złożyła podziękowania wszystkim referentom oraz pozostałym uczestnikom konferencji za aktywny udział w katowickim przedsięwzięciu naukowym.

Na koniec pragniemy także gorąco podziękować instytucjom, które objęły patronatem medialnym dwudniowe obrady oraz towarzyszącą im wystawę. Są to: TVP Katowice, Radio Egida, TV UŚ, „Gazeta Uniwersytecka” i „Magazyn Suplement”. Jako organizatorzy żywimy głęboką nadzieje, iż spotkanie zarówno doświadczonych, jak i początkujących badaczy stało się źródłem cennych inspiracji, których pokłosiem będzie piękna i wartościowa publikacja pokonferencyjna.

Uroczyste powitanie uczestników konferencji

Od lewej: dr hab. prof. UŚ Krzysztof Uniłowski (Zastępca Dyrektora Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego); dr. hab. prof. UŚ Mariola Jarczyk (Kierownik Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki); dr hab. prof. UAM Barbara Judkowiak (Gość Honorowy konferencji) i dr hab. Bożena Mazurek (opiekun naukowy Doktoranckiego Koła Oświeconych UŚ)

Członkowie Doktoranckiego Koła Oświeconych UŚ i referenci w Auli Rady Wydziału Filologicznego UŚ im. Zbigniewa Jerzego Nowaka

Uczestnicy konferencji w trakcie obrad panelu kultury dawnej

Prowadząca obrady dr hab. Małgorzata Durbas (AJD), organizatorzy konferencji i wygłaszająca referat Aldona Sieradzka (UW) – panel kultury dawnej

Program obrad konferencji "Świat bliski i świat daleki. Techniki deskrypcji - perspektywy odbioru" (Katowice, 11-12 czerwca 2014 r.)

PROGRAM  OBRAD

11 czerwca 2014 r.

8.50 – Otwarcie obrad

9.00–10.30

Obrady plenarne – Aula Rady Wydziału

Katarzyna Kolendo-Korczak: Opis, przesłanie ideowe i próba rekonstrukcji dekoracji Sali Rady ratusza w Toruniu

Mariola Jarczykowa: „Powietrzna zaraza” w Wielkim Księstwie Litewskim w ujęciu Walentego Bartoszewskiego i Piotra Kochlewskiego

Roman Dąbrowski: O koncepcji naśladowania natury w refleksji estetycznoliterackiej oświecenia

Izabela Kaczmarzyk: Górnośląski krajobraz industrialny w tekstach kultury z przełomu XIX i XX wieku

Urszula Trojanowska: Osobliwe warianty realności w fantastyce Jeleny Dołgopiat i Anny Starobiniec

10.30–11.00    Dyskusja

11.00–11.15    Przerwa

11.15-13.00

Panel kultury dawnej – Aula Rady Wydziału

Gospodzarz obrad: Małgorzata Durbas

Aldona Sieradzka: Śmierć oswojona w poetyce komplementu dwóch epitafiów zwierzęcych Andrzeja Krzyckiego

Katarzyna Kaczor-Scheitler: Relacje nadawczo-odbiorcze w barokowych medytacjach norbertańskich Teresy Petrycówny

Anna Malińska: Proksemika w mistyce oblubieńczej Bonawentury (Siewierzanina)

Iwona Rak: O przestrogach przed „kacerskimi” naukami w Postyllach Jakuba Wujka

Małgorzata Piecuch: O wprowadzaniu Kazań sejmowych w obieg czytelniczy w staropolskich edycjach dzieł Piotra Skargi

Justyna A. Kowalik: Jędrzeja Kitowicza dialog z czytelnikiem w Opisie obyczajów za panowania Augusta III

Panel międzynarodowy – Sala 010

Gospodzarz obrad: Ewa Borkowska

Marek Job: Firmicus Maternus o moralności grecko-rzymskich bogów oraz ich wyznawców

Zvonimir Milanović: Przestrzenie sakralne czasów wojny i pokoju w chorwackiej literaturze wczesnonowożytnej

Grzegorz Wiończyk: Paradoksy swojskości i obcości Boga oraz zła w Twierdzy wewnętrznej Teresy z Àvili

Magdalena Kałuża: Fantastyczna kreacja świata przedstawionego w Rusałce Oresta Somowa w kontekście symboliki śmierci

Rafał Siwicki: Inicjacja w dorosłość w opowiadaniu Czyngiza Ajtmatowa

Panel  kultury XIX-XXI wieku – Sala 303

Gospodarz Obrad: Alina Świeściak

Roksana Rał-Niemeczek: Sakralna i świecka kreacja rzeczywistości w poemacie Assunta Cypriana Kamila Norwida

Aleksandra Smusz: Transponowanie powszedniości na niezwykłość w opowiadaniach Brunona Schulza

Anna Mężyk: Jednostka a społeczeństwo w kontekście problemu inności w literaturze XIX i XX wieku

Kamila Czaja: Egzaminacyjne metafory w polskiej poezji współczesnej

13.00–13.45    Dyskusja

15.30-17.15

Panel kultury dawnej – Aula Rady Wydziału

Gospodarz obrad: Roman Dąbrowski

Katarzyna  Chmielewska: Zróżnicowanie realiów i uwarunkowań wojennych wizji w średniowiecznej historiografii

Aleksandra Bobrowska: O baśniowości staropolskiego romansu

Sylwia Kawska: Wizje świata fantastycznego w Historyi uciesznej o królewnie Banialuce Hieronima Morsztyna

Monika Drożdżewicz: Tradycja apokryficzna w Nowym zaciągu… Wacława Potockiego

Wioleta Malicka: Uniwersalizm i swojskość Ezopa nowego polskiego… Jana Stanisława Jabłonowskiego

Małgorzata Durbas: Genius loci lotaryńskich ogrodów króla  Stanisława Leszczyńskiego w XVIII wieku

Panel międzynarodowy – Sala 010

Gospodarz obrad: Maciej Nowak

Tetiana Kachak: The Motifs of War and Peace in the Modern Ukrainian Literature for Children and Youth Adults

Aleksandra Musiał: Postmodern Strategies of Taming Reality in Vietnam War Literature

Natalia Hapek: Remembrance of the Circassian Genocide in Literature

Ewelina Twardoch: Futuristic Dystopia in the Japanese Ergo Proxy Anime Television Series

Magdalena Szczepocka: Creating a Fantastic Universe in the Role Playing Game Mage: The Ascension

Panel kultury XIX-XXI wieku – Sala 303

Gospodarz obrad: Alina Świeściak

Malwina Muskała: Ramy śląskości w eseistyce współczesnych pisarzy śląskich

Elwira Wilczyńska: Obrazy Niemiec w pamiętnikach chłopskich emigrantów z końca XIX i pierwszej połowy XX wieku

Iwona Wieczorek-Bartkowiak: Konstrukcje fabularne w powojennej prozie polskiej nurtu wiejskiego

Roksana Sitniewska: Ramy i funkcje obrazów tradycyjnej wsi polskiej w literaturze XX i XXI wieku

Anna Tryksza: O przemianach tradycyjnej fabularności w polskiej prozie schyłku XX wieku

17.15–18.00    Dyskusja

12 czerwca 2014 r.

9.00–10.45

Panel kultury dawnej – Aula Rady Wydziału

Gospodarz obrad: Mariola Jarczykowa

Barbara Kowalska: O poznaniu nowego w Kronice Janka z Czarnkowa

Krzysztof Sacała: Wyobraźnia geograficzna Jana Andrzeja Morsztyna

Małgorzata Marcinkowska: Wizja  groźnych i destrukcyjnych sił natury w dawnych modlitwach

Szymon Piotr Dąbrowski: Wizja przestrzeni eschatologicznych w Teatrum myśli… Wenantego Tyszkowskiego

Weronika Kocela: O zaleceniach i przestrogach dla przyszłych matek w poradnikach medycznych z XVIII wieku

Dariusz Piotrowiak: Cudzoziemcy o czystości i higienie w Rzeczypospolitej XVIII wieku

Panel międzynarodowy – Sala 010

Gospodarz obrad: Rafał Borysławski

Joanna Maryniak: The Messenger-Speech as an Attempt to Adapt to the Traumatic Experiences in 17th-century French Tragedy

Marzena Szugiero: Wanda Melcer’s Dark Continents in View of the Forms of Exotizing Traditional Jewish Society

Galyna Lemko: The Individual and the Society in the Chytanok Literature of the Interwar and Modern Day Ukrainian Galicia

Agata Buda: Contemporary realities in a Fabular Form of Antonia Susan Byatt’s Short Stories

Jekaterina Sadovskaja: Shakespeare and Contemporary American Drama

Łukasz Matuszyk: Extra-Literary Corespondences of John Asbery’s and Zenon Fajfer’s Poetry

Panel kultury XIX-XXI wieku – Sala 303

Gospodarz obrad: Anna Kałuża

Małgorzata Medecka: Prywatność i polityka w (auto)biografiach żon i córek mężów stanu

Ana Žabkar Šalić: Realia rzeczywistości kreowanej w Rebelii Mariusza Sieniewicza

Karolina Kowalczyk: Oswajanie nieznanej rzeczywistości w cyklu fantazy Jarosława Grzędowicza

Katarzyna Szkaradnik: Genius loci ustrońskich Goji w Dzienniku Józefa Pilcha

Małgorzata Mieszek: Swojskie i obce w twórczości Wojciecha Widłaka

10.45–11.30    Dyskusja

11.30–12.00    Przerwa

12.00-13.45

Obrady plenarne – Aula Rady Wydziału

Gospodarz Obrad – Barbara Judkowiak

Beata Stuchlik-Surowiak: O granicach kobiecego świata w kazaniach z XVI i pierwszej połowy XVII wieku

Aleksandra Norkowska: Obraz wsi i miasta w Szczęśliwości życia wiejskiego  Mikołaja Jaśkiewicza

Maciej Parkitny: Formuła liryzmu  w bajkach Ignacego Krasickiego

Małgorzata Lisicka: Życie Warszawy oczami Stanisława Kostki Potockiego

Dominika Dźwinel: Motyw obcości w Procederze podróży i życia mego awantur Reginy Salomei Pilsztynowej

Bożena Mazurkowa: Sfera intymnych uczuć i myśli w dzienniku podróży Walerii Tarnowskiej

13.45–14.30    Dyskusja

14.30–14.40    Podsumowanie obrad

Spotkanie naukowe (30.04.14 r.)

         Ostatnie spotkanie naukowe doktoranckiego Koła Oświeconych przed długim weekendem majowym odbyło się na Wydziale Filologicznym UŚ w sali 417A o godzinie 16.00. Zebrani członkowie i opiekun naukowy koła, Pani Profesor Bożena Mazurek wysłuchali wystąpienia Iwony Rak na temat konstrukcji słowno-graficznych zamieszczonych na kartach tytułowych verso staropolskich wydań postylli księdza Jakuba Wujka. Postylle jezuickiego autora, czyli zbiory kazań komentujące fragmenty Pisma Świętego, były, jak się dowiedzieliśmy, ośmiokrotnie publikowane we wskazanym okresie. Uwaga referentki skupiła się na tak zwanych stemmatach, czyli formach, na które zazwyczaj składały się nagłówek, herb oraz wiersz komentujący znaczenie elementów graficznych herbu. Ze względu na fakt, iż literacką ramą wydawniczą dzieł Jakuba Wujka zajmowano się dotychczas jedynie na marginesie innych rozważań, autorka przybliżyła słuchaczom okoliczności, które wpływały na umieszczanie stemmatów na kartach tytułowych kolejnych wydań kazań duchownego. Ponadto referentka określiła funkcje, jakie tego typu elementy pełniły zarówno z perspektywy osoby, której dedykowane było wydanie, jak i z punktu widzenia szerokiego grona odbiorców. Po wystąpieniu nastąpiła ożywiona dyskusja, która zakończyła się po godzinie 17.00.

Spotkanie naukowe (11.04.14 r.)

            Kolejne spotkanie Doktoranckiego Koła Oświeconych w piątek 11 kwietnia miało bardzo bogaty program, wysłuchaliśmy bowiem aż trzech wystąpień naukowych. Szymon Dąbrowski poświęcił uwagę panegirykom napisanym na cześć Elżbiety z Branickich Sapieżyny i jej najbliższych krewnych. W swym wystąpieniu wskazał powody małego zainteresowania badaczy tymi utworami i zrelacjonował wyniki własnych poszukiwań w owym zakresie. Bliżej skupił się na charakterystyce dwóch znanych wierszy okolicznościowych dla wojewodzicowej mścisławskiej, a także na odnalezionych przez siebie materiałach. Skoncentrował się na doborze i konstrukcji motywów pochwalnych, gatunkowych wyznacznikach omawianych wierszy, a także na historycznym i obyczajowym kontekście poetyckich wypowiedzi.

            Z kolei Łukasz Matuszyk poświęcił swój referat pozaliterackim korespondencjom twórczości współczesnego poety amerykańskiego Johna Ashberego. Teoretyczną podstawę rozważań stanowiła wprowadzona przez Zenona Fajfera koncepcja liberatury oraz  obserwacjami na temat związków twórczości literackiej, matematyki oraz sztuk wizualnych. W głównej części wystąpienia referent przedstawił analizę oraz interpretację jednego utworu amerykańskiego  poety,  przybliżając metody, jakimi posłużył się twórca, kreśląc liryczną wizję nawiązującą (między innymi przez formułę tytułową) do słynnego obrazu Parmigianiniego.

            Natomiast Marek Job skupił uwagę na łacińskim dziele Juliusa Firmicusa Maternusa O błędach religii pogańskiej. We wstępnej części wystąpienia przybliżył sylwetkę astrologa i cesarskiego urzędnika z IV wieku n.e., który przeszedł na chrześcijaństwo, z czym mogło się wiązać powstanie mowy wymierzonej w pogańskie wierzenia. Po zwięzłej charakterystyce  religijnych i filozoficznych aspektów kultury antycznej, które stanowią niezbędny kontekst lektury omawianego dzieła, referent skupił się na głównych wątkach podjętych przez starożytnego autora. Naświetlił zastosowane przez niego w mowie metody dezawuowania wierzeń i obyczajów pogańskich, wskazywał różne elementy współtworzące negatywny obraz wyznawców przedchrześcijańskich bóstw, a także przybliżał zalecane w dziele sposoby usuwania z przestrzeni publicznej śladów dawnych kultów, jakim oddawali się wyznawcy religii politeistycznych.

Każde z trzech wystąpień naukowych spotkało się z żywym odbiorem, o czym świadczyła ożywiona dyskusja.

Autoportret w wypukłym lustrze – obraz Parmigianiniego, który stał się inspiracją dla Johna Ashberego

Zaproszenie na konferencję "Teksty zalecające w książce dawnej i współczesnej"

Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki Uniwersytetu Śląskiego uprzejmie zaprasza do udziału w ogólnopolskiej konferencji:

Teksty zalecające w książce dawnej i współczesnej

Problematyka konferencji planowanej w dniach 29–30 października 2014 r. ściśle wiąże się z prowadzonymi od kilku dziesięcioleci studiami pracowników Zakładu nad dawną literaturą i książką, inspirowanymi przez szkołę badawczą utworzoną na śląskiej polonistyce przez prof. dr hab. Renardę Ocieczek. Studia te skupiają się na przekazach piśmienniczych i literackich, które współtworzą ramę wydawniczą dawnych dzieł i druków. Ustalenia poczynione w tej dziedzinie  stanowią niezbywalne ogniwo dociekań nad przemianami książki aż do czasów najnowszych. Dwie wcześniejsze konferencje, zamknięte drukiem tomów zbiorowych, poświęcone były przedmowom oraz dedykacjom w książce dawnej i współczesnej. Obecnie planowane są dwudniowe obrady, obejmujące refleksją badawczą zróżnicowane gatunkowo (prozatorskie i poetyckie) wypowiedzi pisarzy, wydawców, drukarzy i innych osób, które w wieloraki sposób wprowadzały niegdyś i nadal (choć nierzadko w zmienionej postaci) wprowadzają w obieg czytelniczy dzieła zróżnicowane pod względem tematyki, charakteru i adresu, stosując rozliczne strategie pozyskania przychylności odbiorców dla książki i autora. Teksty owe w dawnych wiekach stanowiły ważne ogniwo procesu społecznej komunikacji w środowisku publiczności literackiej i nadal odgrywają ważną rolę w książce współczesnej, mimo dużego obecnie zróżnicowania i wysokiej specjalizacji mediów.

Pragniemy, aby w czasie obrad poświęconych książce dawnej i współczesnej przedmiotem uwagi stały się: poetyka tekstów zalecających, funkcje pełnione przez te wypowiedzi w stosunku do dzieł, które poprzedzają bądź zamykają, a także ich „komunikacyjny potencjał”.

Opłata konferencyjna w wysokości 350 zł, obejmuje koszty wyżywienia, materiałów konferencyjnych oraz druku tomu pokonferencyjnego. Uprzejmie prosimy o potwierdzenie udziału w anonsowanym przedsięwzięciu naukowym do 15 maja 2014 r. Korespondencję (z wypełnionym formularzem zgłoszeniowym i abstraktem referatu) prosimy kierować wyłącznie drogą elektroniczną na adres:

mgr Małgorzata Marcinkowska: gosia1134@wp.pl  z dopiskiem: Teksty zalecające.

 Łączymy wyrazy szacunku

dr hab. prof. UŚ Mariola Jarczykowa

dr hab. Bożena Mazurkowa

     Sekretarze konferencji:

mgr Małgorzata Marcinkowska

mgr Szymon Piotr Dąbrowski

Katowice, 18 kwietnia 2014 r.

Pierwsze informacje na temat czerwcowej konferencji "Świat bliski i świat daleki..."

Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Koło Oświeconych działające na Wydziale Filologicznym tejże Uczelni uprzejmie zapraszają do udziału w interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej Pracowników i Doktorantów:

Świat bliski i świat daleki

Techniki deskrypcji – perspektywy odbioru

Konferencja planowana w dniach 11–12 czerwca 2014 roku ma na celu przybliżenie utrwalonych, nie w pełni rozpoznanych dotąd, wielostronnych przejawów mentalnego i emocjonalnego „oswajania” przez człowieka różnych aspektów szeroko pojętego „świata” – nie tylko rzeczywistości bezpośrednio doświadczanej i przeżywanej, ale także wykreowanej i utrwalonej w tekstach kultury (w sztuce słowa, w dziełach malarskich, architekturze, w filmie). Obserwacje będą zogniskowane na postrzeganiu oraz metodach deskrypcji, a zatem swoistej adaptacji elementów świata przyjaznego (akceptowanego, pożądanego, czyli bliskiego niezależnie od usytuowania w czasie i przestrzeni), a także na sposobach izolowania i deprecjonowania świata wrogiego, ocenianego w kategorii zagrożenia (odstręczającego, wzbudzającego wielorako motywowane lęki i obawy, także egzystencjalne). W obu przypadkach ważne będzie konkretyzowanie uchwyconych obrazów, poszukiwanie ich źródeł, ale także odtworzenie zaprojektowanych przez autorów i zawartych w dziełach immanentnie, różnie motywowanych perspektyw odbioru, a zatem wpisanych w owe przekazy sygnałów relacji nadawczo-odbiorczych, ukierunkowujących proces lektury. 

Szczególnie interesujące będą następujące kręgi zagadnień:

●   rzeczywistość czasów wojny i pokoju

●   konflikty polityczne, społeczne, religijne

●   katastrofy, kataklizmy, klęski żywiołowe

●   fantastyczne kreacje światów

●   jednostka a społeczeństwo

●   swój i obcy

●   w „domu” i w podróży

●   sfera prywatna i scena publiczna

●   sakralne i świeckie aspekty świata

●   teraźniejszość i przyszłość

●   tradycyjne i nowatorskie deskrypcje

●   relacje nadawczo-odbiorcze 

Inauguracja obrad 11 czerwca 2014 roku o godz. 9.00

w Auli Rady Wydziału Filologicznego im. Zbigniewa Jerzego Nowaka

Uniwersytet Śląski w Katowicach, pl. Sejmu Śląskiego 1 (V piętro)

           

           Opiekun Koła Oświeconych

           dr hab.  Bożena Mazurkowa

                Sekretarze konferencji

           mgr Małgorzata Marcinkowska

           mgr Szymon Piotr Dąbrowski

Spotkanie naukowe (13.03.14 r.)

W ostatni czwartek o godzinie 16.30 rozpoczęło się drugie z kolei spotkanie doktoranckiego Koła Oświeconych UŚ. Początkową część zebrania wypełniła dyskusja nad złożonymi przez członków koła propozycjami tematów wystąpień i streszczeniami referatów na czerwcową konferencję Świat bliski i świat daleki… Po wysłuchaniu uwag i sugestii opiekuna naukowego dr hab. Bożeny Mazurkowej rozpoczęliśmy drugą część spotkania. Zgodnie z wcześniej przyjętym planem wysłuchaliśmy wystąpienia Weroniki Koceli na temat odwołań do ludzkich emocji w wybranych, polskojęzycznych poradnikach medycznych z XVIII wieku.

Autorka zwróciła uwagę, iż kwestią wpływu uczuć na zdrowie człowieka po raz pierwszy bliżej zajęto się właśnie w epoce oświecenia, co wpisywało się w szerszą perspektywę ówczesnych tendencji filozoficznych i kulturowych. Jednej z przyczyn zmiany sposobu myślenia medyków o metodach i efektach leczenia było dostrzeżenie zależności między zdrowotnym stanem społeczeństwa a pomyślnością państwa. Jednak, jak stwierdziła referentka, problem powiązań fizycznej kondycji chorego z jego emocjami oraz psychiką był stosunkowo rzadko podejmowany w dawnych poradnikach. Analogiczną tendencję autorka zilustrowała, omawiając wybrane druki osiemnastowieczne, w których porady lekarzy (zgodnie z nadrzędnym przeznaczeniem publikacji) dotyczyły głównie objawów i metodach leczenia chorób, a także zapobiegania konkretnym dolegliwościom. Referentka zwróciła również uwagę na podejmowany w poradnikach medycznych problem oddziaływania emocjonalnego stanu lekarza na pacjenta i proces jego leczenia. W końcowej części wystąpienia zawarła spostrzeżenia dotyczące roli, jaką w kreowaniu pochlebnego wizerunku autorów charakteryzowanych poradników, a tym samym w umacnianiu ich autorytetu naukowego, odgrywały przedmowy kierowane przez nich do czytelników.

W dyskusji nad tym wystąpieniem pytania i sugestie uczestników spotkania koncentrowały się między innymi wokół zagadnień dotyczących frekwencji poradników medycznych wśród dawnych druków, funkcji przedmów w tego rodzaju poradnikach, a zwłaszcza technik perswazyjnych, które miały podnosić rangę i naukowy charakter zawartej w nich wiedzy.

Pierwsze spotkanie naukowe (03.02.14 r.)

3 lutego 2014 roku o godz. 16.00–19.30 na Wydziale Filologicznym UŚ w Katowicach odbyło się pierwsze naukowe zebranie doktoranckiego Koła Oświeconych. Początkowa część spotkania była poświęcona kwestiom organizacyjnym, dotyczącym kolejnych wystąpień członków koła oraz czerwcowej konferencji Świat bliski i świat daleki….

W części naukowej wysłuchaliśmy wraz z opiekunem dr hab. Bożeną Mazurek dwóch wystąpień. Pierwsze, przygotowane przez Małgorzatę Marcinkowską, dotyczyło siedemnasto- i osiemnastowiecznych modlitw związanych z kręgiem życia rodzinnego. Swoje obserwacje i wnioski autorka oparła na wynikach kwerend przeprowadzonych w stołecznych zasobach dawnych edycji. W swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na kluczowe kwestie związane z funkcjonowaniem modlitewników w kulturze tamtych czasów, a także na główne wyznaczniki gatunkowe omawianych tekstów. W swoim wystąpieniu przybliżyła uczestnikom spotkania ujęte prozą modlitwy z czterech wyodrębnionych przez siebie kręgów. Przybliżyła wpisaną w charakteryzowane teksty wizję relacji między człowiekiem a Bogiem, a także projektowanych przez owe modlitwy relacji międzyludzkich w rodzinie. Zwróciła również uwagę na perswazyjny charakter owych przekazów, znajdujący wyraz w propagowaniu konkretnych wzorców osobowych (dobrej żony i matki), a także określonych postaw, hierarchii wartości oraz utrwalaniu więzi międzypokoleniowych. Autorka przybliżyła również słuchaczom charakterystyczne dla omawianych tekstów zabiegi formalne, mające na celu kreowanie patriarchalnej wizji rodziny jako ważnego elementu życia społecznego.

Drugie wytąpienie było poświęcone wydawniczym losom Wzywania do pokuty… Piotra Skargi. Dzięki temu uczestnicy bliżej zaznajomili się z ważnym, aczkolwiek mniej dziś znanym niż Kazania sejmowe, politycznym traktatem, zawierającym syntetyczne ujęcie problematyki podjętej w dziele, w którym począwszy od wieku XVIII upatrywano znamion profetycznych. Z uwagi na fakt, iż Wzywanie do pokuty… było wydawane nie tylko jako druk samoistny, lecz również razem z Kazaniami na niedziele i święta..., a także z Kazaniami sejmowymi... Piotra Skargi, autorka przybliżyła wskazane przez jezuickiego autora różnice między celami i metodami ich osiągania w kazaniach „przygodnych” i w homiliach. W swoim wystąpieniu referentka omówiła wszystkie dotychczasowe edycje wskazanego dzieła – od pierwodruku (1610) aż po czasy najnowsze. Skoncentrowała uwagę zarówno na szczegółowych kwestiach dotyczących literackiej ramy wydawniczej (zmiany formuł tytułowych, funkcje przedmów, typy wydań), jak również na politycznym i społecznym kontekście kolejnych wznowień, który miał znaczący wpływ na czytelniczy odbiór dzieła Skargi. W tym kręgu podjętych zagadnień autorka przybliżyła interesujące kwestie związane z  komentarzami wydawców do tego traktatu, a także z działalnością carskiej cenzury u schyłku XVIII i w XIX wieku.

Oba wystąpienia spotkały się z żywym odbiorem i stały się przyczyną długich dyskusji, które zakończyły się w późnych godzinach wieczornych.

Uroczyste spotkanie (23.01.14 r.)

23 stycznia 2014 roku na Wydziale Filologicznym UŚ w Katowicach odbyło się pierwsze w nowym roku spotkanie Koła Oświeconych. Zarówno dla oświeconej gromadki, jak i jej opiekuna naukowego, dr hab. Bożeny Mazurkowej, wydarzenie miało szczególny charakter.

W pierwszej części spotkania nastąpiło uroczyste wręczenie autorskich tomów tym członkom Koła Oświeconych, którzy złożyli rozprawy do pracy zbiorowej: Wiek XVIII (nie tylko) w szkole. Literatura – historia – kultura – sztuka, pod red. Bożeny Mazurkowej, z udziałem Małgorzaty Marcinkowskiej. Tom opublikowany przez Wydawnictwo UŚ u schyłku minionego roku stanowi pokłosie pierwszej ogólnopolskiej konferencji naukowej, zorganizowanej przez Koło Oświeconych w studenckim gronie w Katowicach 18 maja 2012 roku. Pięknie wydana książka, w której znalazły się naukowe debiuty oświeconych, skłoniła nas do ponownej dyskusji na tematy podjęte po raz pierwszy w trakcie majowych obrad. Była to również dobra okazja do przybliżenia nam przez opiekuna Koła warsztatu redaktora naukowego i przebiegu procesu wydawniczego. Ożywioną rozmowę oraz wstępną lekturę tomu zamknął pokaz krótkiego filmu przygotowanego przez Małgorzatę Marcinkowską. Na zabawny klip, w kalejdoskopowym ujęciu dokumentujący dotychczasową działalność Koła, złożyły się zdjęcia i filmiki utrwalające nasze różnorodne inicjatywy naukowe, pracę w zespole, wspólne wyprawy i wyróżnienia.

Druga część spotkania wiązała się z planowana projekcją obrazu wielkiego ekranu: Afera naszyjnikowa. Przewodniczący Koła Oświeconych Marek Golonka przybliżył nam historyczne fakty, które stały się kanwą głośnego filmu w reżyserii Charlesa Shyera. Uwagi i obserwacje prelegenta przede wszystkim podkreślały różnice między bulwersującym opinię publiczną oszustwem Małgorzaty de Valais, hrabiny de la Motte, a wątkami przedstawionymi w melodramacie z Hillary Swank w roli głównej.

                               Po otrzymaniu tomów nastąpił czas na pierwszą, pośpieszną lekturę…

                        … a na wszystkie pytania autorów odpowiadała dr hab. Bożena Mazurkowa

Autorzy z własnymi egzemplarzami Wieku XVIII...

Zaproszenie na konferencje

Szanowni Państwo,

 

Zakład Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach oraz Koło Oświeconych działające na Wydziale Filologicznym tejże Uczelni uprzejmie zapraszają do udziału w interdyscyplinarnej Konferencji Naukowej Pracowników i Doktorantów:

 

Świat bliski i świat daleki

Techniki deskrypcji – perspektywy odbioru

 

Celem konferencji planowanej w dniach 11–12 czerwca 2014 roku jest przybliżenie utrwalonych w piśmiennictwie, a nie w pełni rozpoznanych w dotychczasowych badaniach, wielostronnych przejawów mentalnego i emocjonalnego „oswajania” przez człowieka różnych aspektów szeroko pojętego „świata” – nie tylko rzeczywistości bezpośrednio doświadczanej i przeżywanej, ale także wykreowanej i utrwalonej w tekstach kultury (w sztuce słowa, w dziełach malarskich, architekturze, sztuce ogrodowej). Obserwacje będą zogniskowane na postrzeganiu oraz metodach deskrypcji, a zatem swoistej adaptacji elementów świata przyjaznego (akceptowanego, pożądanego, czyli bliskiego niezależnie od usytuowania w czasie i przestrzeni), a także na sposobach izolowania i deprecjonowania świata wrogiego, ocenianego w kategorii zagrożenia (odstręczającego, wzbudzającego wielorako motywowane lęki i obawy, także o charakterze egzystencjalnym). W obu przypadkach ważne będzie konkretyzowanie uchwyconych obrazów, poszukiwanie ich źródeł, ale także odtworzenie zaprojektowanych przez autorów i zawartych w tekstach immanentnie, różnie motywowanych perspektyw odbioru, a zatem wpisanych w owe przekazy sygnałów relacji nadawczo-odbiorczych, ukierunkowujących proces lektury.

Szczególnie interesujące wydają się następujące kręgi zagadnień łączących się z nadrzędną formułą planowanych obrad:

- rzeczywistość czasów wojny i pokoju

- konflikty polityczne, społeczne, kulturowe, religijne

- katastrofy, kataklizmy, klęski żywiołowe

- fantastyczne kreacje światów

- jednostka i społeczeństwo

- swój i obcy

- w „domu” i w podróży

- sfera prywatna i scena publiczna

- sakralne i świeckie aspekty świata

- relacje nadawczo-odbiorcze w przekazach piśmienniczych i dziełach sztuki

- tradycyjne i nowatorskie techniki deskrypcji

 

Przewidywana jest opłata konferencyjna w wysokości 275 zł, obejmująca koszty posiłków, materiałów konferencyjnych oraz druku tomu pokonferencyjnego. Uczestnikom zagranicznym zapewniamy noclegi w pokojach gościnnych Uniwersytetu Śląskiego za dodatkową opłatą. Koszt jednego noclegu wynosi 125 zł. Uprzejmie prosimy o potwierdzenie uczestnictwa w konferencji do 15 marca 2014 r.

 

Korespondencję prosimy kierować wyłącznie drogą elektroniczną na adres:

 

mgr Małgorzata Marcinkowska: gosia1134@wp.pl

 

 

 

 

 Łączymy wyrazy szacunku

 

Opiekun Koła Oświeconych

 dr hab. Bożena Mazurkowa

 

    Sekretarze konferencji

Małgorzata Marcinkowska

 Szymon Piotr Dąbrowski