środa, 18 lutego 2015

Zaproszenie do udziału w przedstawieniu teatralnym

W ciągu najbliższych kilku miesięcy członkowie Koła Oświeconych rozpoczną próby teatralne, zmierzające do wystawienia Tragedii Epaminondy, autorstwa Stanisława Konarskiego. Wszystkich chętnych do współtworzenia niezwykłego widowiska teatralnego, prosimy o kontakt mejlowy (gosia1134@wp.pl), w celu ustalenia dogodnego terminu spotkań.
Z treścią sztuki można się zapoznać za pośrednictwem Biblioteki Cyfrowej WBP im. H. Łopacińskiego w Lublinie: http://bc.wbp.lublin.pl/dlibra/doccontent?id=3695&from=FBC

Podsumowanie spotkań w semestrze zimowym 2014/2015


Spotkania Doktoranckiego Koła Oświeconych w semestrze zimowym 2014/2015 odbywały się co dwa tygodnie we wtorki od godziny 18.00. Temat przewodni zebrań skoncentrowany był wokół monograficznych studiów nad tekstami zalecającymi w książce dawnej (od czasów starożytnych, aż po wiek XIX). W związku z nadrzędną formułą spotkań zrealizowany został cykl wystąpień naukowych, połączony z pytaniami i dyskusjami nad zagadnieniami przedstawianymi przez kolejnych referentów:

 

14 października 2014 roku

Na pierwszym w nowym roku akademickim spotkaniu Doktoranckiego Koła Oświeconych Marek Job przybliżył podlegające zasadom retorycznym sposoby tworzenia prooimion, czyli wstępów do mów, w dziełach naukowych Archimedesa z Syrakuz oraz Strabona, a także metody autokreacji tych twórców w omawianych tekstach. Swoją wypowiedź referent osadził na szerokim tle historycznym i kulturowym. Objaśniając między innymi znaczenie pojęcia greckiej literatury naukowej, przedstawił rolę uczonego w ówczesnym społeczeństwie, a także omówił stosunek starożytnych Greków do nauki.

 

28 października 2014 roku

Na kolejnym naukowym zebraniu koła Iwona Rak wskazała i szerzej scharakteryzowała zalecające aspekty elementów ramowych w staropolskich edycjach dwóch postylli Jakuba Wujka. Uwagom na temat znaczenia kaznodziejskich zbiorów jezuity dla polskiej homiletyki towarzyszył przegląd tekstów ramowych, którymi opatrywano kolejne wydania dzieł, między innymi wierszy rekomendujących czytelnikom te dzieła, przedmów i dedykacji. W drugim wystąpieniu w czasie tego samego spotkania naukowego Małgorzata Marcinkowska poświęciła uwagę zalecającym aspektom przedmów do czterech modlitewników z drugiej połowy XVIII stulecia. Referentka zwróciła uwagę, iż tylko niewielką część tego typu wydawnictw o charakterze użytkowym poprzedzano wówczas wstępnymi tekstami, a prezentowane druki w większości anonimowi wydawcy bądź autorzy rekomendowali odbiorcom z racji przydatności do pielęgnowania życia religijnego, zachęcając równocześnie wiernych do nabożnego odczytywania modlitw i rozmyślań.

 

11 listopada 2014 roku

Odbył się wykład mistrzowski opiekuna naukowego koła dr hab. Bożeny Mazurkowej, która przybliżyła różne pod względem gatunkowym teksty ramowe w drukach z drugiej połowy XVIII wieku. Charakteryzując między innymi przedmowy autorów, tłumaczy i wydawców, wiersze komplementujące pisarzy oraz ich dzieła, autentyczną korespondencję dotyczącą wydawanych publikacji, aprobaty cenzorskie, zwróciła uwagę na stosowane w tych tekstach różne strategie wprowadzania dzieł w obieg czytelniczy przez odpowiednią prezentację walorów dzieł, talent autorów, profesjonalne umiejętności wydawców i drukarzy. Przedstawioną problematykę referentka usytuowała w kontekście szerszych zjawisk życia literackiego tego czasu, między innymi związanych z kształtowaniem się instytucji krytyki literackiej.

 

25 listopada 2014 roku

Na kolejnym spotkaniu koła Anna Malińska scharakteryzowała elementy ramowe zamieszczone w pasyjnym tryptyku z początku XVIII wieku autorstwa wileńskiego nauczyciela i dominikanina Augustyna Rakiewicza. Referentka szczególną uwagę poświęciła zwrotom do czytelnika, znajdującym się w przedmowach poprzedzających kolejne części dzieła. Szczegółowa lektura tych cząstek ramowych pozwoliła jej na wyróżnienie trzech kręgów odbiorczych (świeckich czytelników i czytelniczek oraz kaznodziejów). Całości wystąpienia dopełniły uwagi na temat wprowadzonych do przedmów argumentów na rzecz podjęcia lektury.

 

16 grudnia 2014 roku

Na ostatnim w semestrze spotkaniu koła z referatem wystąpiła Małgorzata Piecuch, która  przywołała i wnikliwie scharakteryzowała zachęty do lektury publikowane w dziewiętnastowiecznych wydaniach Kazań sejmowych Piotra Skargi. Uwaga referentki skupiła się na odtworzeniu na podstawie tych wypowiedzi ramowych ukształtowanego w tym stuleciu wizerunku staropolskiego kaznodziei, , a także na przybliżeniu polityczno-społecznego kontekstu zmiany jaka dokonała się w postrzeganiu jego dzieł.

 

Zaprezentowane wystąpienia w znaczący sposób poszerzyły wiedzę członków koła  nie tylko o budowie dawnej książki, o znamiennych cechach poszczególnych odmian tekstów ramowych, ale przede wszystkim o wielorakich zjawiskach i procesach, które miały decydujący wpływ na ukształtowanie literackiej komunikacji w minionych stuleciach. Spotkania i dyskusje znacząco poszerzyły również wiedzę uczestników spotkań na temat zagadnień z kręgu socjologii literatury. Teksty omawiane przez referentów pełniły funkcję zalecającą, informacyjną (identyfikowały dzieło i mówiły dla kogo jest przeznaczone oraz określały sposób w jaki powinno być czytane), wspólnototwórczą i reprezentacyjną (stanowiły gest rytualny, wpisując się w obręb określonej wspólnoty, uwydatniały kompetencje autora i cechu pisarzy). Naukowe wystąpienia członków i opiekuna koła uświadomiły uczestnikom spotkań, że każda publikacja – drukowana nie tylko w dawnych wiekach, ale także współcześnie (obecnie jedynie za pośrednictwem innych „mediów”) – , potrzebuje zabiegów zalecających ze strony samych autorów bądź (i to ma miejsce częściej) wydawców oraz innych osób, którym z różnych względów zależy na rozpowszechnieniu danych dzieł.

czwartek, 22 stycznia 2015

Spotkanie filmowe Koła Oświeconych (25 listopada 2014 r.)

25 listopada 2014 roku o godz. 18.00 na Wydziale Filologicznym w Katowicach odbyło się pierwsze z serii zaplanowanych spotkań poświęconych najważniejszym filmom, których akcja rozgrywa się w realiach osiemnastowiecznych. Członkowie studenckiego Koła Oświeconych zdecydowali, że obrazem otwierającym ich filmową wędrówkę będzie Barry Lyndon (1975) w reżyserii Stanleya Kubricka.
Prelekcję na temat klasycznego obrazu przygotował Wojciech Wiśniewski, student filologii polskiej i członek koła. Referent przybliżył kluczowe wątki i kwestie problemowe scenariusza opartego na łotrzykowskiej powieści Szczęście Barry’ego Lyndona (The Luck of Barry Lyndon) Williama Makepeace’a Thackeraya, pisarza znanego z wielokrotnie ekranizowanego Targowiska próżności (Vanity Fair).
Główny bohater filmu Kubricka to ambitny młodzieniec ze zubożałej irlandzkiej rodziny o znakomitym nazwisku, który w wyniku konfliktu z angielskim oficerem ubiegającym się o rękę jego kuzynki musi uciekać z rodzinnych stron. Po wielu przygodach, a przede wszystkim dzięki świetnemu ożenkowi, Barry’emu udało się osiągnąć bogactwo umożliwiające prowadzenie wystawnego trybu życia. Jak zwrócił uwagę referent, zgodnie z wymogami opowieści łotrzykowskiej, sukces bohatera okazał się nietrwały ze względu na jego trudny charakter oraz rozrzutność. Równocześnie koleje losu Barry’ego stały się zarówno w powieści, jak i w jej ekranizacji okazją do zaprezentowania satyrycznego obrazu europejskiej arystokracji drugiej połowy XVIII wieku.
W drugiej części wystąpienia prelegent zwrócił uwagę na zabiegi Kubricka, który w scenariuszu dokonał niezbędnych skrótów, dostosowując fabułę powieści do potrzeb ekranizacji, a także wprowadził narratora wielokrotnie komentującego to, co zostało przedstawione. Ponadto referent podkreślił innowacyjne rozwiązania, jakie reżyser oraz operator John Alcott zastosowali w trakcie kręcenia wszystkich scen, lecz szczególnie widoczne we wnętrzach pałacowych. Zgodnie z zamysłem Kubricka, który dążył do realistycznego odwzorowania życia w epoce bez elektryczności, ograniczono korzystanie ze światła sztucznego, opierając się niemal wyłącznie na świecach i świetle słonecznym. Całości wystąpienia dopełniły uwagi na temat procesu przygotowania kostiumów do filmu.

niedziela, 30 listopada 2014

Spotkania Koła Oświeconych


W roku akademickim 2014/2015 zebrania Koła Oświeconych odbywają się w każdy wtorek o godzinie 18.00 w sali 417 A. W dotychczasowej działalności koła spotkania podzielone były na następujące bloki zainteresowań i aktywności:

 
a) oświeceniowe spotkania z teatrem – inscenizacja wybranych dzieł dramatycznych z XVIII stulecia;

b) filmowe wędrówki po oświeceniu – projekcje i dyskusje związane z popularnymi obrazami kinowymi;

c) wykłady mistrzowskie – spotkania ze znanymi badaczami wieku XVIII;

d) referaty członków koła i omówienia najnowszych publikacji naukowych na temat oświecenia.

 

Koło Oświeconych organizowało: wycieczki i warsztaty naukowe dotyczące kultury, sztuki oraz idei epoki; maskarady, gry i zabawy oświeceniowe, a także naukę kontredansa i menueta.

Część ze wskazanych form aktywności zamierzamy kontynuować w obecnym roku akademickim, uwzględniając w ich doborze zainteresowania i oczekiwania osób, które poszerzą grono członków Koła Oświeconych.

Serdecznie zapraszamy na cotygodniowe spotkania!

środa, 19 listopada 2014

Najbliższe spotkanie Studenckiego Koła Oświeconych UŚ

Wszystkich zainteresowanych literaturą, kulturą i sztuką XVIII stulecia zapraszamy na najbliższe spotkanie studenckiego Koła Oświeconych UŚ, które odbędzie się w dniu 25 XI (wtorek) godz. 18.10, s. 417.

czwartek, 18 września 2014

Relacja z konferencji: Świat bliski i świat daleki. Techniki deskrypcji – perspektywy odbioru (11–12 czerwca 2014)

Po domknięciu formalnych spraw związanych z organizacją czerwcowej konferencji Świat bliski i świat daleki. Techniki deskrypcji – perspektywy odbioru i wakacyjnej przerwie, a przed czekającymi nas nowymi obowiązkami przyszedł czas, by wrócić myślami do „gorących” (wielorako) czerwcowych przeżyć i doświadczeń. Pragniemy raz jeszcze serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom dwudniowego „maratonu naukowego” za aktywny udział w plenarnych i panelowych obradach, w tym również za bardzo ożywione dyskusje nad wystąpieniami, prowadzone bez liczenia czasu, mimo doskwierających nam wówczas wiosennych upałów. Szczególne wyrazy wdzięczności kierujemy do Pani Profesor Barbary Judkowiak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, która przyjęła nasze zaproszenie i jako Gość Honorowy patronowała obradom. Oto krótka relacja z dwudniowego wydarzenia.
Konferencja rozpoczęła się 11 czerwca w Auli Rady Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego im. Zbigniewa Jerzego Nowaka. Krótko przed godziną 9.00 w imieniu organizatorów gości przywitały dr hab. prof. UŚ Mariola Jarczyk – Kierownik Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki, oraz dr hab. Bożena Mazurek – opiekun naukowy Doktoranckiego Koła Oświeconych. Następnie otwarcia obrad dokonał dr hab. prof. UŚ Krzysztof Uniłowski, Zastępca Dyrektora Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego.
Funkcję merytorycznego przewodnika po obradach, które toczyły się w języku polskim (obrady plenarne oraz panele kultury dawnej i kultury XIX–XXI wieku) i angielskim (panel międzynarodowy), pełnił konferencyjny druk, przygotowany pod redakcją Małgorzaty Marcinkowskiej i Szymona Piotra Dąbrowskiego, zawierający abstrakty wszystkich wystąpień oraz reprodukcje zdjęć z wystawy zdjęć wielkoformatowych autorstwa Martyny Kowalewskiej, dawnej członkini studenckiego Koła Oświeconych. Formuła tytułowa tego artystycznego wydarzenia, które nawiązywało do naukowej problematyki konferencji i towarzyszyło dwudniowym obradom: Katowice – bliskie i dalekie, przybliżało różnorodne, tak popularne, jak i mniej znane oblicza stolicy Górnego Śląska.
Pierwszego dnia konferencji uczestnicy przedstawili łącznie trzydzieści trzy wystąpienia. Inauguracyjnym obradom plenarnym przewodniczyła dr hab. prof. UAM Barbara Judkowiak. Wysłuchaliśmy referatów inicjujących refleksje poświęcone różnym obszarom i aspektom dawnej oraz współczesnej kultury polskiej i światowej. W wystąpieniach mowa była o siedemnastowiecznej dekoracji malarskiej Sali Rady ratusza staromiejskiego w Toruniu, o różnorodnych poświadczeniach piśmienniczych epidemii, która nawiedziła Wielkie Księstwo Litewskie w latach 1629–1630, a także o problematyce związanej z postulatem naśladowania natury w refleksji estetycznoliterackiej oświecenia. Następne referaty dotyczyły utrwalonych w dziełach plastycznych i piśmiennictwie zmian, jakie w krajobrazie kulturowym Górnego Śląska nastąpiły na przełomie XIX i XX wieku, a także osobliwych przedstawień rzeczywistości i technik narracji dwóch współczesnych pisarek rosyjskich, Jeleny Dołgopiat i Anny Starobiniec.
Po krótkiej przerwie do końca pierwszego dnia obrady toczyły się w trzech równoległych sekcjach. W panelu kultury dawnej dominowały referaty literaturoznawców i historyków, którzy skupili uwagę na różnorodnych pod względem formalnym dziełach, które powstały w okresie od średniowiecza do oświecenia. Uczestnicy obrad zapoznali się z obserwacjami dotyczącymi środowiskowych i politycznych uwarunkowań wojennych wizji w najstarszych zachowanych przekazach poświęconych dziejom polskim, konstrukcji zwierzęcych epitafiów Andrzeja Krzyckiego, sposobów dowodzenia w tekstach ramowych postylli Jakuba Wujka „słuszności” konfesji katolickiej oraz z uwagami na temat tradycji apokryficznej w jednym z dzieł Wacława Potockiego. Zainteresowanie referentów komunikacyjnymi aspektami analizowanych tekstów zaowocowało wystąpieniami poświęconymi różnym ujęciom relacji między człowiekiem a Bogiem w medytacjach Teresy Petrycówny oraz w mistycznym dziele Bonawentury (Siewierzanina), a także problemom kontaktu autora z czytelnikiem na przykładzie edycji Kazań sejmowych Piotra Skargi oraz Opisu obyczajów za panowania Augusta III… Jędrzeja Kitowicza. Ponadto uwagę referentów przyciągnęły elementy baśniowe i fantastyczne w staropolskich romansach. Naukowa cześć obrad została zamknięta wystąpieniem poświęconym charakterystyce przestrzeni ogrodowych w kompleksie pałacowym Stanisława Leszczyńskiego w Lunéville.
W panelu kultury XIX–XXI wieku uczestnicy zaprezentowali syntetyczne rozważania poświęcone takim problemom, jak: związki między jednostką a społeczeństwem w kontekście problemu niepełnosprawności w wybranych dziełach literatury polskiej i światowej, sposoby rozumienia i granice śląskości w eseistyce współczesnych pisarzy pochodzących z tych ziem oraz przekształcenia metod narracji ze szczególnym uwzględnieniem tak zwanego nurtu wiejskiego prozy polskiej. Uwagę referentów przyciągnęły ponadto bardziej szczegółowe kwestie: symboliczny kod w poemacie Assunta Cypriana Kamila Norwida, obrazy Niemiec w pamiętnikach chłopskich emigrantów ze schyłku XIX i w pierwszej połowy XX wieku, techniki deskrypcji w twórczości Brunona Schulza, a także wykorzystywanie szkolnej metaforyki do opisywania rzeczywistości w najnowszej poezji polskiej.
Natomiast w panelu międzynarodowym ze sferą sacrum związane były wystąpienia dotyczące różnych form i przemian religijności w czasach starożytnych i późniejszych. Przybliżone zostały metody fałszowania przez Firmicusa Maternusa w jednej z mów złożonego obrazu tradycyjnej rzymskiej religijności, a także sposoby ujmowania przez Teresę z Ávili antynomii związków człowieka z Bogiem i złem. Drugi wątek łączył się z utrwalonymi w piśmiennictwie doświadczeniami wojennymi. Przybliżono związane z tym obrazy, postrzegane z perspektywy dziecka we współczesnej literaturze ukraińskiej dla młodego odbiorcy, a także przekazy z XIX i XX wieku dotyczące ludobójstwa Czerkiesów oraz ich wygnania z ojczyzny. W postmodernistyczny nurt badań wpisało się wystąpienie poświęcone amerykańskim reportażom z wojny wietnamskiej. Trzeci krąg zagadnień dotyczył różnorodnych kreacji światów w telewizyjnych animacjach i grach RPG.
Drugiego dnia konferencji w części porannej obrady były kontynuowane w trzech równoległych sekcjach. Uczestnicy konferencji wysłuchali dwudziestu jeden wystąpień. W panelu poświęconym kulturze epok przedromantycznych referenci zajęli się odmiennymi sposobami poznawania i oswajania świata lub poszczególnych jego elementów przez dawnych twórców. Wystąpienia dotyczyły wypowiedzi na temat nadawania, przesyłania i pozyskiwania informacji w średniowiecznej historiografii, utrwalonej w poezji Jana Andrzeja Morsztyna wyobraźni geograficznej, wizji Boga i groźnych sił natury w dawnych modlitewnikach, eschatologicznych wyobrażeń utrwalonych przez Wenantego Tyszkowskiego, zaleceń i porad dla kobiet ciężarnych w poradnikach z XVIII wieku oraz uwag cudzoziemców o higienie polskiego społeczeństwa doby stanisławowskiej.
W sekcji poświęconej kulturze epok późniejszych referenci skoncentrowali się na najnowszej literaturze polskiej. Mowa była o wspomnieniach żon i córek znanych polskich polityków, o konflikcie młodości i starości w znanej powieści Mariusza Sieniewicza, a także o kreacji świata przedstawionego w powieściowym cyklu fantasy Jarosława Grzędowicza. Przybliżone też zostały wybrane aspekty dziennika Józefa Pilcha oraz utworów dla dzieci autorstwa Wojciecha Widłaka.
W panelu międzynarodowym wystąpienia były poświęcone tragediom francuskim z XVII wieku, reportażom Wandy Melcer o warszawskiej dzielnicy żydowskiej oraz związkom literatury ze sztukami plastycznymi w poezji Johna Ashbery’ego i Zenona Fajfera.
Następnie rozpoczęły się ostatnie już, popołudniowe obrady plenarne, które stanowiły kontynuację i dopełnienie refleksji podjętych w panelach kultury dawnej. Uczestnicy wysłuchali wystąpień poświęconych wizjom małżeńskiego życia w kazaniach z XVI i XVII wieku, obrazom miasta i wsi w oświeceniowym poemacie Mikołaja Jaśkiewicza, a także nowej propozycji odczytania wybranych bajek Ignacego Krasickiego. Osobna grupa wystąpień dotyczyła świata emocji, doświadczeń i myśli wykreowanych przez podróżujące kobiety: Reginę Salomeę Pilsztynową i Walerię Tarnowską.
Po zakończeniu wystąpień Gość Honorowy konferencji, dr hab. prof. UAM Barbara Judkowiak podsumowała dwudniowe obrady oraz towarzyszące im ożywione dyskusje. Następnie w imieniu organizatorów dr hab. Bożena Mazurek złożyła podziękowania wszystkim referentom oraz pozostałym uczestnikom konferencji za aktywny udział w katowickim przedsięwzięciu naukowym.
Na koniec pragniemy także gorąco podziękować instytucjom, które objęły patronatem medialnym dwudniowe obrady oraz towarzyszącą im wystawę. Są to: TVP Katowice, Radio Egida, TV UŚ, „Gazeta Uniwersytecka” i „Magazyn Suplement”. Jako organizatorzy żywimy głęboką nadzieje, iż spotkanie zarówno doświadczonych, jak i początkujących badaczy stało się źródłem cennych inspiracji, których pokłosiem będzie piękna i wartościowa publikacja pokonferencyjna.



Uroczyste powitanie uczestników konferencji

Od lewej: dr hab. prof. UŚ Krzysztof Uniłowski (Zastępca Dyrektora Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego); dr. hab. prof. UŚ Mariola Jarczyk (Kierownik Zakładu Historii Literatury Baroku i Dawnej Książki); dr hab. prof. UAM Barbara Judkowiak (Gość Honorowy konferencji) i dr hab. Bożena Mazurek (opiekun naukowy Doktoranckiego Koła Oświeconych UŚ)



Członkowie Doktoranckiego Koła Oświeconych UŚ i referenci w Auli Rady Wydziału Filologicznego UŚ im. Zbigniewa Jerzego Nowaka



Uczestnicy konferencji w trakcie obrad panelu kultury dawnej



Prowadząca obrady dr hab. Małgorzata Durbas (AJD), organizatorzy konferencji i wygłaszająca referat Aldona Sieradzka (UW) – panel kultury dawnej